De gemeenteraad vormt samen met het college het bestuur van de stad. Daarbij heeft elk zijn eigen rol. Het college bereidt plannen voor de stad voor, de gemeenteraad neemt het uiteindelijke besluit. Het college voert de plannen uit en de raad controleert of het is gedaan zoals afgesproken. Er zijn ook onderwerpen waar het college zelf een besluit over kan nemen. Dat heet een collegebevoegdheid. Wanneer een besluit van het college grote gevolgen kan hebben voor de stad, legt hij dit besluit toch voor aan de raad. Het college neemt nog steeds zelf het besluit maar vraagt of de raad overwegingen mee wil geven aan het college bij het nemen van het besluit. Dit heet een wensen en bedenkingen procedure.
Meedenken met voorstellen
Leidenaren kunnen zelf ook meedenken met de plannen van de gemeente. Hier zijn twee mogelijkheden voor. De eerste mogelijkheid is dat inwoners, organisaties en instellingen die met het project te maken hebben, betrokken worden tijdens het opstellen van de plannen rondom het project (participatie). De tweede mogelijkheid is via inspreken bij een commissievergadering. Door in te spreken kunnen inwoners en instellingen de gemeenteraad vertellen wat zij van een plan vinden. De raadsleden gebruiken de inbreng van de insprekers bij het bepalen van hun eigen standpunt. Hoe eerder inwoners, organisaties en instellingen betrokken zijn in het project, hoe meer invloed hun meningen hebben op de plannen. Dit is omdat er in de vroege fases nog minder vaststaat, en dus meer kan worden veranderd. Op het moment dat de plannen bij de raad komen, staat een deel al vast, en is het dus moeilijker om onderdelen binnen het project aan te passen.
